Niemal nieustanne przebywanie młodzieży w internecie sprawia, że przenoszą się tam także zjawiska i problemy znane z realnego świata. Jednym z nich jest cyberprzemoc, która przybiera coraz bardziej wyszukane formy. Warto pamiętać, że przemoc online sprawia taki sam ból i wywołuje identyczne konsekwencje jak ta ze szkolnych korytarzy czy podwórek – jest rzeczywista, mimo że dochodzi do niej w sieci. Dla najmłodszych pokoleń przestrzenie offline i online tworzą bowiem spójną, nierozerwalną rzeczywistość.
Nieznajomość lub lekceważenie zjawiska cyberprzemocy przez dorosłych może poważnie wpłynąć na bezpieczeństwo online młodzieży. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice, nauczyciele i wychowawcy potrafili rozpoznać problem oraz właściwie na niego reagować, zapewniając ochronę dzieci w sieci. Skuteczna profilaktyka i wsparcie mogą pomóc zbudować środowisko oparte na zaufaniu, w którym młodzież poczuje się bezpiecznie i będzie chętnie informować o przejawach agresji w sieci.
Co to jest cyberprzemoc?
Cyberprzemoc to poważny problem, który dotyka coraz więcej młodych ludzi. Jest to przemoc z wykorzystaniem urządzeń elektronicznych, najczęściej telefonu lub komputera. Nazywana jest również cyberbullingiem, nękaniem lub prześladowaniem w internecie. Bez względu na określenie, jej celem zawsze jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie.
Podobnie jak w przypadku tradycyjnej przemocy, cyberprzemoc oznacza regularne, przemyślane działanie skierowane przeciw osobie słabszej, która nie może się obronić. Do najczęstszych jej form należą agresywne słowne ataki, publikowanie upokarzających czy przerabianych zdjęć i filmów, zamieszczanie przykrych komentarzy na profilach innych osób w mediach społecznościowych, włamywanie się na konta i podszywanie się pod kogoś, szantażowanie, ujawnianie sekretów, wykluczanie z grona znajomych lub celowe ignorowanie czyjejś aktywności w sieci.
Cyberprzemoc jest poważnym zagrożeniem przemoc w sieci, które należy natychmiast zidentyfikować i skutecznie powstrzymać. internet a bezpieczeństwo młodych ludzi wymaga szczególnej uwagi ze strony rodziców i szkół, by cyberbullying oraz rodzaje cyberprzemocy nie niszczyły relacji i rozwoju młodych ludzi.
Cyberprzemoc wśród młodzieży – historie ze szkolnych korytarzy
Choć przemoc fizyczna i psychiczna wśród dzieci i nastolatków jest zjawiskiem znanym od dawna, rozwój internetu znacząco zmienił jej charakter. Cyberprzemoc wśród młodzieży przeniosła się z mniejszych środowisk, takich jak klasa czy grupa znajomych, do przestrzeni publicznej, gdzie każdy może być jej świadkiem lub nawet dołączyć do oprawców.
Wśród prawdziwych historii związanych z cyberprzemocy w szkołach można wymienić przypadek Marcela i Kuby. Chłopcy byli szykanowani przez swoich rówieśników w sieci z powodu zainteresowań i wyglądu. Trafili też na fałszywe profile, na których umieszczano obraźliwe treści na ich temat. Podobne przykłady cyberprzemocy wśród młodzieży to historie dziewczynek z Warszawy, które były nękane online z powodu swojego pochodzenia oraz Oktawiana i Julii, którzy doświadczyli ośmieszania i wykluczenia z grupy z powodu poglądów politycznych.
Te prawdziwe historie cyberprzemocy pokazują, że przemoc w sieci może dotyczyć różnych aspektów życia młodych ludzi i mieć poważne konsekwencje, zarówno emocjonalne, jak i społeczne.
Jak rozpoznać cyberprzemoc – z perspektywy nastolatków i rodziców
Badania pokazują, że problem cyberprzemocy w oczach nastolatków jest znacznie bardziej powszechny, niż wynika to z świadomości rodziców na temat cyberprzemocy. Zgodnie z raportem „Nastolatki 3.0” z 2020 roku, prawie 75% rodziców twierdzi, że ich dzieci nie doświadczyły przemocy internetowej. Jednak 23% dzieci deklaruje, że zna to zjawisko z autopsji, a tylko 10% rodziców zdaje sobie z tego sprawę.
Luka w wiedzy dorosłych na temat cyberprzemoc w oczach nastolatków może wynikać z niskiej świadomości zagrożeń cyfrowych lub braku własnych doświadczeń dotyczących agresji elektronicznej (tylko ok. 7% dorosłych wskazuje na takie doświadczenie). Dodatkowo, badania na temat cyberprzemocy pokazują, że nastolatki często nie zgłaszają osobom dorosłym swoich problemów w sieci.
Skuteczne przeciwdziałanie cyberprzemocy wśród młodzieży wymaga zatem zwiększenia świadomości rodziców na temat cyberprzemocy oraz otwartości w rozmowach z nastolatkami na temat ich doświadczeń w cyfrowym świecie.
Role w sytuacjach cyberprzemocy – reaguj jako świadek
W szkolnym środowisku młodzieży często można zaobserwować trójkąt dramatyczny, w którym role oprawcy, ofiary i świadka są kluczowe. Niestety, długotrwałe konsekwencje sytuacji cyberprzemocy dotykają wszystkich stron zamieszanych w ten konflikt. Badania pokazują, że ofiary cyberprzemocy w dorosłym życiu zmagają się z problemami psychicznymi, takimi jak depresja czy lęk. Natomiast sprawcy utrwalają swoje agresywne zachowania, a ich poczucie odpowiedzialności za czyny słabnie.
Rola świadka okazuje się być często nieoceniona w radzeniu sobie z cyberprzemocą. Osoby, które odpowiednio zareagują lub zgłoszą problem zaufanym dorosłym, mogą mieć istotny wpływ na poprawę sytuacji. Według badań, aż 65% dzieci nie informuje rodziców o doświadczanej cyberprzemocy. Dlatego tak ważne jest, aby świadkowie cyberprzemocy wiedzieli, jak reagować na cyberprzemoc i nie pozostawiali ofiar bez pomocy.
Świadomość roli w sytuacjach cyberprzemocy i gotowość do reakcji ze strony świadków może mieć kluczowe znaczenie dla zapobiegania i skutecznego przeciwdziałania temu problemowi wśród młodzieży.
Cyberprzemoc w wśród młodzieży – dane z badań
Według raportów i statystyk, cyberprzemoc wśród młodzieży jest poważnym problemem wymagającym pilnej uwagi. Badania pokazują, że średni czas spędzany online przez nastolatków to aż 5 godzin i 36 minut dziennie, przy czym niemal 1 na 6 z nich nie potrafi wytrzymać dłużej niż godzinę bez mediów społecznościowych. Co czwarty respondent przyznaje, że ma trudności z myśleniem o czymś innym niż platformy społecznościowe.
Analizy wskazują, że niemal 40% młodych ludzi doświadczyło wyzwisk online, a 25% było ośmieszanych lub poniżanych. Co więcej, 32,7% nastolatków otrzymało nagie zdjęcia przez internet (sexting). Niepokojącym zjawiskiem jest też mowa nienawiści – 68,4% młodych internautów uważa ją za problem w sieci.
Dane z badań przeprowadzonych wśród uczniów szkół średnich w województwie podkarpackim pokazują, że 33% z nich przyznało się do bycia ofiarą cyberprzemocy, podczas gdy 26% studentów angażowało się w takie zachowania lub pomagało innym. Co ciekawe, 60% rodziców uważa, że ich dzieci nie doświadczyły przemocy online, co wskazuje na potrzebę zwiększenia świadomości na ten temat.
Raporty wskazują, że osoby postrzegane jako przysługujące (44,4%), nieśmiałe (41,1%), fizycznie słabe (31,4%) oraz mające inne poglądy (31,1%) są najbardziej narażone na cyberprzemoc w szkołach średnich województwa podkarpackiego. Konieczne są zatem dalsze działania na rzecz zapobiegania i reakcji na ten niepokojący problem.
Jakie są formy i rodzaje cyberprzemocy?
Cyberprzemoc wśród młodzieży przyjmuje różne przejawy, od publikowania poniżających zdjęć i filmów po wykluczanie z internetowych społeczności. Sprawcy często sięgają po publikację ośmieszających, wulgarnych komentarzy oraz posty, a także włamania na serwisy społecznościowe lub podszywanie się pod kogoś innego. Popularne są również takie praktyki, jak flooding, seksting czy hejt.
Według badań, ponad 50% nastolatków deklaruje, że w ich środowisku krąży materiały o charakterze seksualnym. Równocześnie, większość młodych ludzi doświadcza różnych form cyberprzemocy, takich jak ośmieszanie znajomych (58,1%) czy straszenie innych poprzez internet (13,6%). Rodzaje cyberprzemocy obejmują także flaming, cyberprześladowanie, trolling, sextortion i inne.
Cyberprzemoc jest niebezpieczna ze względu na anonimowość sprawców, szybkość rozpowszechniania informacji oraz jej wszechobecność. Skutki tego zjawiska mogą być poważne, prowadząc do poczucia wstydu, depresji, a nawet prób samobójczych. Dlatego ważne jest zwiększanie świadomości i reagowanie na przejawy cyberprzemocy.
Jak przeciwdziałać cyberprzemocy wśród młodzieży?
Cyberprzemoc to coraz powszechniejsze zjawisko, które może dotknąć każdego użytkownika Internetu. Aby przeciwdziałać temu problemowi, konieczna jest edukacja i świadomość zagrożeń, szczególnie wśród młodych ludzi. Ważne jest, aby wyjaśnić dzieciom i nastolatkom czym jest netykieta oraz podkreślić, że szacunek do rozmówcy jest równie ważny w wirtualnym, jak i w realnym świecie.
Kolejnym krokiem jest uwrażliwienie najmłodszych na uczucia innych osób oraz dbanie o dobre relacje rówieśnicze. Rodzice i nauczyciele powinni interesować się tym, co dzieci robią w sieci i reagować na wszelkie przejawy cyberprzemocy. W razie potrzeby należy przekazywać informacje do odpowiednich organów ścigania. Warto również pamiętać, że anonimowość w Internecie jest pozorna – każde negatywne zachowanie pociąga za sobą konsekwencje.
Kompleksowe działania mające na celu profilaktykę cyberprzemocy obejmują również opracowanie poradników dla nauczycieli, wdrożenie Rządowego programu Bezpieczna+ oraz powołanie Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, która ma zabezpieczać użytkowników przed zagrożeniami w sieci. Tylko szerokie podejście do tego problemu może przynieść oczekiwane efekty i realnie przeciwdziałać cyberprzemocy wśród młodzieży.
Przemoc w sieci – wsparcie dla ofiar i sprawców
Gdy ktoś bliski staje się ofiarą cyberprzemocy, ważne jest, by udzielić mu wsparcia i pomocy. Zwłaszcza najmłodsze osoby mogą potrzebować wsparcia, dlatego warto skorzystać z Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży pod numerem 116 111 – to bezpłatna i anonimowa pomoc. Istnieje również ogólnopolska, bezpłatna linia pomocowa 800 100 100, która udziela wsparcia w zakresie bezpieczeństwa.
Przypadki cyberprzemocy często wymagają również interwencji Policji. Dlatego ważne jest, by zabezpieczyć wszelkie dowody – wydrukuj wiadomości, zrób screeny rozmów – by pomóc w identyfikacji sprawcy. Skutki cyberprzemocy mogą być poważne – ofiary doświadczają wstydu, pokory, stygmatyzacji, osamotnienia, zmian w zachowaniu i problemów emocjonalnych. Obniżenie samooceny, stany lękowe, a nawet depresja – dlatego tak ważne jest zapewnienie im wsparcia.
Nie można też zapominać o pomocy dla samych sprawców cyberprzemocy. Ważne, by zrozumieli oni konsekwencje swoich działań i otrzymali wsparcie w zmianie szkodliwych zachowań. Tylko kompleksowe podejście, uwzględniające pomoc zarówno dla ofiar, jak i sprawców, może skutecznie przeciwdziałać przemocy w sieci.